Theo Tổ chức Xúc tiến thương mại Nhật Bản (JETRO), Việt Nam đóng vai trò ngày càng quan trọng trong chuỗi cung ứng, giúp quốc gia này thu hút được nhiều vốn đầu tư hơn trong lĩnh vực điện tử từ Nhật Bản cũng như nâng cao được nhận thức về các vấn đề nhân quyền.

Doanh nghiệp tích cực đầu tư sản xuất thiết bị tiên tiến và các mảng khác tại Việt Nam một phần nhờ trợ cấp của chính phủ Nhật Bản để rời khỏi Trung Quốc và cũng để đa dạng hóa sản xuất trên khắp Đông Nam Á, ông Matsumoto Nobuyuki, trưởng đại diện của JETRO, cho biết trong một cuộc phỏng vấn với Nikkei Asia.

Khảo sát gần đây JETRO thực hiện với các doanh nghiệp Nhật Bản cho thấy mục tiêu mở rộng hàng đầu trong khu vực ASEAN của họ là Việt Nam, nơi đã có các hãng sản xuất điện tử lớn như Sharp và Murata, cả hai đều là nhà cung cấp của Apple.

Tuy nhiên, tình trạng thiếu kỹ năng, linh kiện, dịch COVID-19… đang đè nặng lên môi trường kinh doanh tại Việt Nam. Các vấn đề xã hội như biến đổi khí hậu cũng làm tăng thêm sự phức tạp đối với hoạt động kinh doanh, theo ông Matsumoto.

Năm 2022 là lần đầu tiên cuộc khảo sát thường niên của JETRO đặt câu hỏi liệu các công ty có đang cắt giảm khí thải hay không. Kết quả cho thấy chỉ 29% doanh nghiệp Nhật Bản ở Việt Nam nói có, mức thấp nhất trong số 18 quốc gia được khảo sát. Tuy nhiên, quyền con người đang được đề cao, với 65.4% doanh nghiệp cho rằng đây là một yếu tố quan trọng trong chuỗi cung ứng, tăng 16.6 điểm phần trăm từ năm 2021 đến năm 2022.

Bước nhảy vọt này đồng nghĩa các nhà máy Nhật Bản tại Việt Nam có thể xuất khẩu nhiều hơn không chỉ sang thị trường quê nhà mà còn sang phương Tây. “Doanh nghiệp ở Mỹ và châu Âu luôn yêu cầu các đối tác xem xét vấn đề nhân quyền”, ông Matsumoto nói với Nikkei. Người đứng đầu của JETRO nhận định môi trường kinh doanh của Việt Nam đang thay đổi. “Họ đang xây dựng lại chuỗi cung ứng toàn cầu”.

Khi được hỏi điều gì làm ông ngạc nhiên trong cuộc khảo sát mới nhất, ông Matsumoto cho hay đó là tỷ lệ doanh nghiệp ở Việt Nam kỳ vọng có lãi vào năm 2022. Con số chỉ ở mức 59.5%, thấp hơn tất cả trừ 6 quốc gia khác. Ông cho rằng điều này là do Việt Nam vẫn đang phục hồi sau làn sóng đóng cửa nhà máy hàng loạt vào năm 2021 để ngăn chặn sự lây lan của COVID-19.

Ông nói: “Vạch xuất phát của Việt Nam khác xa các nước khác”.

Cũng như JETRO, Ngân hàng Thế giới đánh giá Việt Nam đang leo lên trong chuỗi giá trị, với tỷ trọng xuất khẩu hàng hóa công nghệ cao đạt 42% vào năm 2020, tăng từ mức 13% vào năm 2010.

Tuy nhiên, tỷ lệ nội địa hóa nguồn cung chỉ đạt 37.3%, thấp hơn Indonesia hay Thái Lan. Hơn nữa, 72.6% doanh nghiệp tham gia khảo sát cho biết họ cần đào tạo nhân viên, cao hơn mức trung bình 66% ở Đông Nam Á, JETRO cho biết.

Ông Matsumoto cho rằng năng suất thấp đang cản trở Việt Nam. Một công ty ở Nhật Bản có thể thử nghiệm thiết bị điện bằng cách chụp ảnh nó và kiểm tra ảnh bằng máy tính để xem nó có hoạt động không. Nhưng ở Việt Nam, sẽ có một hàng dài công nhân làm công việc kiểm tra thiết bị đó bằng tay, vị trưởng đại diện của JETRO lấy ví dụ.

Ông cho rằng Việt Nam sẽ tự động hóa các quy trình thâm dụng lao động này.

Trong số những doanh nghiệp Nhật Bản tham gia khảo sát của JETRO tại Việt Nam, 60% có kế hoạch mở rộng hoạt động tại quốc gia này trong một hoặc hai năm tới, cao hơn bất kỳ nơi nào ngoại trừ Ấn Độ và Bangladesh. Nhật Bản và Hàn Quốc thường xuyên là hai nhà đầu tư hàng đầu tại Việt Nam từ khi Tokyo vào năm 2020 đưa ra các khoản trợ cấp cho doanh nghiệp rời khỏi Trung Quốc.

Ông Matsumoto cho biết trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị hiện nay, các nhà sản xuất đang vào Việt Nam để đa dạng hóa hoạt động sản xuất sản phẩm công nghệ và các sản phẩm khác.

Nguồn: Vietstock